Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 24 Haziran 2018 seçimlerinden 5 gün önce, 19 Haziran’da yaptığı konuşmada, “Bu kur filan, bunların hiçbirisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil, geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. 24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” demişti.
Erdoğan yetkiyi aldı, 9 Temmuz 2018 günü de Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildi. Yarın başkanlık sistemine geçişin yıl dönümü…
Makro ekonomik verilere bakıldığında ülke ekonomisini uçuracağı söylenen başkanlık sisteminde Türkiye ekonomisinin her geçen gün daha da kötüleştiği görülüyor.
Türk Lirası’nın değer kaybetmesi ve enflasyon nedeniyle ev ve araba fiyatları 2018 yılından bu yana dörde katlandı. Sokağın enflasyonu ile TÜİK’in enflasyonu arasındaki gerçeklik bağı koptu, maaşlar yerinde saydı. Vatandaşların kazandığı para günden güne eridi, alım gücü azaldı.
Çarşı pazar adeta yangın yeri… Özellikle 28 Mayıs’taki Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turundan sonra adeta zam yağmuru var. Uygulanan seçim ekonomisinin faturası halka kesiliyor. Türk Lirası bir ayda yüzde 30 değer kaybederken, vergi artışlarıyla iğneden ipliğe birçok kalemde fiyatlar yükseliyor. İşte başkanlık sisteminin ülke ekonomisine maliyeti:
TL’DE BÜYÜK ÇÖKÜŞ: Başkanlık sistemine geçilmeden önce Haziran 2018’de dolar 4.64 TL, Euro 5.41, çeyrek altın 312 seviyesindeyken bugün dolar 26.03, Euro 28.57’yi ve çeyrek altın ise 2608 lira…
MİLLİ GELİR YERİNDE SAYDI: Gayrisahfi Yurtiçi Hasıla 2018 yılında 797 milyar dolardı, 2020’de 717 milyar dolara geriledi. 2022 yıl sonu tahmini 775 milyar dolar… 2018’de kişi başına milli gelir 9 bin 792 dolardı 2021 sonunda 9 bin 481 dolara geriledi. 2021’de 9 bin 44 dolara gerilemesi bekleniyor.
İŞSİZLİK ÇOĞALDI: 2018’de geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 18.3 seviyesindeydi. TÜİK’in yayımladığı son veriye göre bu oran Nisan 2023 sonu itibarıyla yüzde 23.8…
BORÇ KATLANDI: Merkezi Yönetim Borç Stoku 2018’de 1 trilyon 67 milyar TL idi son verilere göre 4 trilyon 588 milyar lira oldu.
REZERVLER ERİDİ: Merkez Bankası’nın kasası da söz konusu dönemde alarm verdi. Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervleri 2018 yılında 21.6 milyar dolar seviyesindeyken, Haziran 2023 itibarıyla eksi 60 milyar doları geçti.
BANKALARA BORÇ PATLADI: Bankaların şirket ve vatandaşlara kullandırdığı kredi stoku 2018’de 2 trilyon 395 milyar lirayken Haziran 2023 itibarıyla 9 trilyon 564 milyar lira oldu. Haziran 2023 itibarıyla tüketici kredileri toplamı yaklaşık 1 trilyon 307 milyar TL oldu. Bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 4 milyonu aşmış durumda.
YARDIMA MUHTAÇLAR ARTTI: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen 2018’de 3 milyon 494 bin 932 hane sosyal yardım alırken, 2022’de bu sayı 4 milyon 419 bin 286 haneye yükseldi. Şartlı eğitim ve sağlık yardımları kapsamında da 3 milyon 279 bin 253 kişiye yardımda bulunuldu. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2022 faaliyet raporundaki bilgilere göre 2019’da 1 milyon 343 bin 109 hane elektrik yardımından faydalandı. . 2022’de elektrik yardımı alan hane, 3 milyon 690 bin 582’ye yükseldi.
YABANCININ GÜVENİ KALMADI: Başkanlık sisteminde ‘Türkiye’ye para girişi patlayacak’ deniyordu ama gayrimenkul hariç net doğrudan sermaye girişi eksiye düştü. Yabancıların borsadaki payı rekor düşük seviyelere geriledi.
